قانون بودجه سال 97 کشور نکات و حاشیه های بسیار زیادی داشته است. تعداد زیادی از این نکات مربوط به حوزه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و معیشتی بوده و خارج از تخصص و دانش یک سایت فعال در زمینه تکنولوژی به نظر می رسند. اما باز هم در این بین در بخش های مرتبط با فناوری و به خصوص خودرو می توان به علامت سوال های متعددی رسید که هیچ پاسخ روشنی برای آنها وجود ندارد. یکی از این گره های کور قانون بودجه سال 97، تعرفه اتومبیل های وارداتی در زمینه ماشین های هیبریدی است.

خودروهای هیبریدی را باید پلی برای حالت گذار از عصر بنزین و گازوئیل به دوره ماشین های الکتریکی دانست. بسیاری از شرکت های خودروساز در سراسر جهان در این شرایط گذار اتومبیل های هیبریدی تولید می کنند تا در آینده به تکنولوژی های ارزان قیمت لازم برای ساخت انبوه ماشین های الکتریکی دست پیدا کنند. اگر بخواهیم طرز کار یک ماشین هیبریدی را به ساده ترین شکل ممکن توضیح دهیم باید گفت یک ماشین هیبریدی دارای دو پیشرانه الکتریکی و دیزلی (یا بنزینی و در حالت کلی موتور احتراق داخلی) است. نوع پیکربندی ماشین به شکلیست که در زمان آغاز به حرکت خودرو تنها موتور الکتریکی به فعالیت می پردازد زیرا در این حالت بیشترین بهره وری را در اختیار راننده قرار می دهد، سپس در هنگام حرکت سریع و یا در جاده های بیرون شهری تنها از موتور احتراق داخلی استفاده می شود زیرا پیشرانه الکتریکی دارای برد قابل پیمایش نسبتا کمی است. همچنین می توان برای شتاب گیری سریع تر هر دو موتور را مورد استفاده قرار داد که در این حالت ماشین به بیشترین سرعت و شتاب خود می رسد. ضمن اینکه در صورت به پایان رسیدن سوخت فسیلی مورد استفاده می توان تنها از موتور الکتریکی برای حرکت استفاده کرد که البته سرعت پایین تر و مسافت قابل پیمایش کمتری نتیجه آن خواهد بود. با اینکه تکنولوژی های به کار رفته در ماشین های هیبریدی شرکت های مختلف تا اندازه ای با هم متفاوت است و البته در نسل های جدید پیچیدگی های فنی بسیار بیشتری نیز دارد، می توان به همین توضیح بسیار ساده برای ادامه بحث اکتفا کرد.

مجموعه تکنولوژی های به کار رفته در خودروهای هیبریدی یک دستاورد مهم دارند و آن کاهش مصرف سوخت خودروهاست که به نوبه خود منجر به کاهش هزینه ها برای صاحب ماشین و کاهش آلودگی ایجاد شده از طریق مصرف سوخت های فسیلی مانند بنزین و دیزل می شود. همین یک جمله کافیست تا به اهمیت ماشین های هیبریدی در کشوری مانند ایران که از آلودگی شدید هوا رنج می برد پی برد. در سال های اخیر کلانشهرهای کشور همواره با مشکل بزرگ آلودگی هوا به خصوص در اواخر پاییز و ابتدای زمستان دست به گریبان بوده اند و راهکارهای پیشنهادی توسط مقامات مسئول مانند تعطیلی مدارس و اجرای طرح زوج و فرد عموما مقطعی و کوتاه مدت هستند. همین اتفاق باعث شده در بازه های زمانی اشاره شده تعداد افرادی که به دلایلی مانند مشکلات تنفسی یا قلبی و عروقی به بیمارستان ها مراجعه می کنند نیز به میزان قابل ملاحظه ای افزایش یابد. در چنین شرایطی ماشین های هیبریدی می توانند نقش پررنگی در کاهش آلودگی شهرهای بزرگ ایفا کنند.

عکس: FinancialTribune

اما 28 آذر ماه گذشته به تصویب رسید که عملا رویای نوسازی انبوه خودروهای حاضر در کشور را به پایان رساند. بر این اساس تعرفه واردات خودروهایی با گنجایش موتور بین 1 تا 1.5 لیتر که بیشترین پتانسیل خرید در کشور را برای طبقه متوسط جامعه دارند با افزایش 25 درصدی از 30 به 55 درصد رسید. به عبارت دیگر، برای مثال یک خودروی کوچک و کم مصرف خارجی که از جدیدترین استانداردهای روز جهان نیز بهره می برد و قیمتی 18000 دلاری دارد، قبلا با در نظر گرفته تعرفه با قیمتی حدودی 95 میلیون تومان در کشور به فروش می رسید (که البته به دلیل بالا بودن نرخ دلار بسیار گران به نظر می رسد)، اما همین خودرو با تعرفه های جدید قیمتی 115 میلیون تومانی خواهد داشت که برای یک ماشین در پایین ترین رده قیمتی بازارهای بین المللی بسیار گران است. اما دلیل اتخاذ چنین تصمیمی راه را برای انتقاد از آن مسدود می کند. همواره حمایت از تولیدات و خودروسازان داخلی به عنوان اهرم فشاری برای افزایش تعرفه واردات عنوان می شود و انتقادات گسترده خریداران نیز تاثیری در این سیاست یک طرفه به نفع خودروسازان ندارد.

اوضاع برای ماشین های هیبریدی هم بهتر از این نیست. بر اساس برنامه جدید بودجه، تعرفه واردات ماشین های هیبریدی از سال آینده با افزایش 1000 درصدی از 4% به 45% برای ماشین هایی با حجم موتور بین 1500 تا 2000 سی سی خواهد رسید که باعث می شود یک ماشین هیبریدی با قیمتی  نجومی وارد کشور شود و خرید آن برای بخش زیادی از جامعه ایران غیر ممکن شود. برای نمونه می توان تویوتا پرایوس را در نظر گرفت. این ماشین در حال حاضر پرفروش ترین خودروی هیبریدی در جهان است که قیمتی نزدیک به 24 هزار دلار در بازارهای جهانی دارد و به دلیل قیمت پایین و امکانات بروز، طرفداران بسیار زیادی هم در سراسر جهان به دست آورده. با فرض قیمت 4000 تومانی برای دلار قیمت این ماشین باید در حدود 95 میلیون تومان بدون تعرفه واردات باشد و در گذشته نیز با 4% تعرفه با قیمت نزدیک به 100 میلیون وارد بازار کشور میشده است اما پس از اعمال تعرفه واردات خودروهای هیبریدی، قیمت آن به 140 میلیون تومان می رسد. نکته تاسف برانگیز آن است که منطق ارائه شده مبنی بر “افزایش تعرفه برای حمایت از تولید داخلی” در اینجا کاربرد ندارد زیرا هیچ یک از شرکت های خودروساز داخلی ماشین هیبریدی در خط تولید خود ندارند و در نتیجه نیازی به حمایت از آنها در این زمینه دیده نمی شود.

خودروسازان داخلی به این ترتیب نه تنها از رقابت با شرکت های بین المللی خودداری می کنند و بازار داخل کشور را نیز در انحصار خود دارند، بلکه نیازی به افزایش کیفیت ماشین های تولید شده خود نخواهند دید و حتی و مردم را به افزایش قیمت ماشین هایی مانند پراید تا میزان 50 میلیون تومان تهدید می کنند. خودروهای هیبریدی نیز که می توانند نقشی در کاهش آلودگی هوا ایفا کرده و کمکی در راستای افزایش سلامت جامعه و نجات جان شهروندان از آلودگی هوا داشته باشند نیز در برابر سد محکم واردات و حمایت از خودروسازان داخلی که اصلا به تولید ماشین های مشابه نمی پردازند قرار می گیرند تا در نهایت این پرسش همچنان بی پاسخ باقی بماند که چرا تعرفه واردات خودروهای هیبریدی 1000 درصد افزایش داشته است؟

قانون بودجه سال 97 کشور نکات و حاشیه های بسیار زیادی داشته است. تعداد زیادی از این نکات مربوط به حوزه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و معیشتی بوده و خارج از تخصص و دانش یک سایت فعال در زمینه تکنولوژی به نظر می رسند. اما باز هم در این بین در بخش های مرتبط با فناوری و به خصوص خودرو می توان به علامت سوال های متعددی رسید که هیچ پاسخ روشنی برای آنها وجود ندارد. یکی از این گره های کور قانون بودجه سال 97، تعرفه اتومبیل های وارداتی در زمینه ماشین های هیبریدی است.

خودروهای هیبریدی را باید پلی برای حالت گذار از عصر بنزین و گازوئیل به دوره ماشین های الکتریکی دانست. بسیاری از شرکت های خودروساز در سراسر جهان در این شرایط گذار اتومبیل های هیبریدی تولید می کنند تا در آینده به تکنولوژی های ارزان قیمت لازم برای ساخت انبوه ماشین های الکتریکی دست پیدا کنند. اگر بخواهیم طرز کار یک ماشین هیبریدی را به ساده ترین شکل ممکن توضیح دهیم باید گفت یک ماشین هیبریدی دارای دو پیشرانه الکتریکی و دیزلی (یا بنزینی و در حالت کلی موتور احتراق داخلی) است. نوع پیکربندی ماشین به شکلیست که در زمان آغاز به حرکت خودرو تنها موتور الکتریکی به فعالیت می پردازد زیرا در این حالت بیشترین بهره وری را در اختیار راننده قرار می دهد، سپس در هنگام حرکت سریع و یا در جاده های بیرون شهری تنها از موتور احتراق داخلی استفاده می شود زیرا پیشرانه الکتریکی دارای برد قابل پیمایش نسبتا کمی است. همچنین می توان برای شتاب گیری سریع تر هر دو موتور را مورد استفاده قرار داد که در این حالت ماشین به بیشترین سرعت و شتاب خود می رسد. ضمن اینکه در صورت به پایان رسیدن سوخت فسیلی مورد استفاده می توان تنها از موتور الکتریکی برای حرکت استفاده کرد که البته سرعت پایین تر و مسافت قابل پیمایش کمتری نتیجه آن خواهد بود. با اینکه تکنولوژی های به کار رفته در ماشین های هیبریدی شرکت های مختلف تا اندازه ای با هم متفاوت است و البته در نسل های جدید پیچیدگی های فنی بسیار بیشتری نیز دارد، می توان به همین توضیح بسیار ساده برای ادامه بحث اکتفا کرد.

مجموعه تکنولوژی های به کار رفته در خودروهای هیبریدی یک دستاورد مهم دارند و آن کاهش مصرف سوخت خودروهاست که به نوبه خود منجر به کاهش هزینه ها برای صاحب ماشین و کاهش آلودگی ایجاد شده از طریق مصرف سوخت های فسیلی مانند بنزین و دیزل می شود. همین یک جمله کافیست تا به اهمیت ماشین های هیبریدی در کشوری مانند ایران که از آلودگی شدید هوا رنج می برد پی برد. در سال های اخیر کلانشهرهای کشور همواره با مشکل بزرگ آلودگی هوا به خصوص در اواخر پاییز و ابتدای زمستان دست به گریبان بوده اند و راهکارهای پیشنهادی توسط مقامات مسئول مانند تعطیلی مدارس و اجرای طرح زوج و فرد عموما مقطعی و کوتاه مدت هستند. همین اتفاق باعث شده در بازه های زمانی اشاره شده تعداد افرادی که به دلایلی مانند مشکلات تنفسی یا قلبی و عروقی به بیمارستان ها مراجعه می کنند نیز به میزان قابل ملاحظه ای افزایش یابد. در چنین شرایطی ماشین های هیبریدی می توانند نقش پررنگی در کاهش آلودگی شهرهای بزرگ ایفا کنند.

(image)

عکس: FinancialTribune

اما 28 آذر ماه گذشته به تصویب رسید که عملا رویای نوسازی انبوه خودروهای حاضر در کشور را به پایان رساند. بر این اساس تعرفه واردات خودروهایی با گنجایش موتور بین 1 تا 1.5 لیتر که بیشترین پتانسیل خرید در کشور را برای طبقه متوسط جامعه دارند با افزایش 25 درصدی از 30 به 55 درصد رسید. به عبارت دیگر، برای مثال یک خودروی کوچک و کم مصرف خارجی که از جدیدترین استانداردهای روز جهان نیز بهره می برد و قیمتی 18000 دلاری دارد، قبلا با در نظر گرفته تعرفه با قیمتی حدودی 95 میلیون تومان در کشور به فروش می رسید (که البته به دلیل بالا بودن نرخ دلار بسیار گران به نظر می رسد)، اما همین خودرو با تعرفه های جدید قیمتی 115 میلیون تومانی خواهد داشت که برای یک ماشین در پایین ترین رده قیمتی بازارهای بین المللی بسیار گران است. اما دلیل اتخاذ چنین تصمیمی راه را برای انتقاد از آن مسدود می کند. همواره حمایت از تولیدات و خودروسازان داخلی به عنوان اهرم فشاری برای افزایش تعرفه واردات عنوان می شود و انتقادات گسترده خریداران نیز تاثیری در این سیاست یک طرفه به نفع خودروسازان ندارد.

اوضاع برای ماشین های هیبریدی هم بهتر از این نیست. بر اساس برنامه جدید بودجه، تعرفه واردات ماشین های هیبریدی از سال آینده با افزایش 1000 درصدی از 4% به 45% برای ماشین هایی با حجم موتور بین 1500 تا 2000 سی سی خواهد رسید که باعث می شود یک ماشین هیبریدی با قیمتی  نجومی وارد کشور شود و خرید آن برای بخش زیادی از جامعه ایران غیر ممکن شود. برای نمونه می توان تویوتا پرایوس را در نظر گرفت. این ماشین در حال حاضر پرفروش ترین خودروی هیبریدی در جهان است که قیمتی نزدیک به 24 هزار دلار در بازارهای جهانی دارد و به دلیل قیمت پایین و امکانات بروز، طرفداران بسیار زیادی هم در سراسر جهان به دست آورده. با فرض قیمت 4000 تومانی برای دلار قیمت این ماشین باید در حدود 95 میلیون تومان بدون تعرفه واردات باشد و در گذشته نیز با 4% تعرفه با قیمت نزدیک به 100 میلیون وارد بازار کشور میشده است اما پس از اعمال تعرفه واردات خودروهای هیبریدی، قیمت آن به 140 میلیون تومان می رسد. نکته تاسف برانگیز آن است که منطق ارائه شده مبنی بر “افزایش تعرفه برای حمایت از تولید داخلی” در اینجا کاربرد ندارد زیرا هیچ یک از شرکت های خودروساز داخلی ماشین هیبریدی در خط تولید خود ندارند و در نتیجه نیازی به حمایت از آنها در این زمینه دیده نمی شود.

(image)

خودروسازان داخلی به این ترتیب نه تنها از رقابت با شرکت های بین المللی خودداری می کنند و بازار داخل کشور را نیز در انحصار خود دارند، بلکه نیازی به افزایش کیفیت ماشین های تولید شده خود نخواهند دید و حتی و مردم را به افزایش قیمت ماشین هایی مانند پراید تا میزان 50 میلیون تومان تهدید می کنند. خودروهای هیبریدی نیز که می توانند نقشی در کاهش آلودگی هوا ایفا کرده و کمکی در راستای افزایش سلامت جامعه و نجات جان شهروندان از آلودگی هوا داشته باشند نیز در برابر سد محکم واردات و حمایت از خودروسازان داخلی که اصلا به تولید ماشین های مشابه نمی پردازند قرار می گیرند تا در نهایت این پرسش همچنان بی پاسخ باقی بماند که چرا تعرفه واردات خودروهای هیبریدی 1000 درصد افزایش داشته است؟